Διαζύγιο και διατροφή

Όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζετε...

Διαζύγιο: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά

Ποιες είναι οι πιθανές αντιδράσεις τους σύμφωνα με το αναπτυξιακό στάδιο που διανύουν;

Βοηθήστε το παιδί να ξεπεράσει το διαζύγιο

Πώς αντιδρούν τα παιδιά και ποιος είναι ο ρόλος των χωρισμένων γονιών;

Κανόνες καλού χωρισμού

Ξαναφτιάχνω τη ζωή μου μετά το διαζύγιο...

Συναινετικό διαζύγιο

Ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου;

9 ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με το διαζύγιο

Μετά από πόσον καιρό επανέρχεται η ψυχική και ψυχολογική ισορροπία στα μέλη της οικογένειας; Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά; Υπάρχουν κάποιες απαγορευμένες λέξεις – φράσεις – συμπεριφορές που θα πρέπει να αποφεύγονται;

Κατανομή της περιουσίας μεταξύ των συζύγων

Όταν ο γάμος λυθεί, τι δικαιούται να παραλάβει ο καθένας από τους πρώην συζύγους;

7 μοιραία λάθη που κάνουν όσοι χωρίζουν

του Γιώργου Γιαγκουδάκη, Δικηγόρου Καβάλας

Διαζύγια - Ποινικά - Ιντερνετ
http://kavala-lawyer.blogspot.gr
giagkoud@yahoo.com

Οι σύζυγοι όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα ασφαλώς και μπορούν να σώσουν το γάμο τους ή αν δεν είναι αυτό δυνατόν μπορούν έστω να χωρίσουν λιγότερο επώδυνα. Με ποιό άραγε τρόπο; Αν αποφύγουν ορισμένα λάθη, που μπορεί να κάνουν κυρίως από άγνοια ή έλλειψη ψυχραιμίας.

Τα επτά (7) λάθη που πρέπει να αποφύγουν οι σύζυγοι που χωρίζουν είναι:

ΛΑΘΟΣ #1: Όσοι χωρίζουν δεν αναζητούν βοήθεια από ειδική οικογενειακή σύμβουλο - ψυχολόγο. Μπορούν οι σύζυγοι να έχουν πολύτιμη βοήθεια από οικογενειακή σύμβουλο. Αυξάνουν τις πιθανότητες έτσι να σώσουν τον γάμο τους από τη καταστροφή, ακολουθώντας τις κατάλληλες συμβουλές. Αν πάλι ο χωρισμός είναι αναπόφευκτος η οικογενειακή σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει το ζευγάρι και τα παιδιά να βιώσουν το διαζύγιο και το χωρισμό με τις λιγότερες δυσάρεστες συνέπειες.

ΛΑΘΟΣ #2: Όσοι χωρίζουν χάνουν τη ψυχραιμία τους. Λαμβάνουν γρήγορα κρίσιμες αποφάσεις για το γάμο τους, με βάσει το συναίσθημα και όχι τη λογική. Όταν το μυαλό θολώνει από την ένταση και την οξύτητα στις σχέσεις των συζύγων είναι πολύ δύσκολο να πάρουν σωστές αποφάσεις για το γάμο τους. Δεν αντιλαμβάνονται ότι το διαζύγιο είναι η έσχατη λύση. Μερικές φορές παίρνουν επιπόλαιες αποφάσεις. Προχωρούν ακόμη και σε ακραίες ενέργειες για τις οποίες μπορεί να έχουν ποινική ευθύνη.

ΛΑΘΟΣ #3: Όσοι χωρίζουν δεν απευθύνονται έγκαιρα σε δικηγόρο για νομική συμβουλή. Όταν υπάρχει διάσταση των συζύγων με οριστικό και μόνιμο χαρακτήρα και ο γάμος δεν πάει καλά η συμβουλή του δικηγόρου μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια.
Ο δικηγόρος γνωρίζει από νομικής πλευράς τι είναι καλό για τον εντολέα του. Προσπαθεί πριν από κάθε ενέργεια να καταλάβει α) αν ο εντολέας του έχει πάρει ώριμη και οριστική απόφαση για το γάμο του, β) αν υπάρχουν ακόμη έστω και την τελευταία στιγμή περιθώρια να σωθεί ο γάμος συμβιβαστικά.
Ο δικηγόρος επίσης α) πληροφορεί και συμβουλεύει τον εντολέα του γνωρίζοντας καλά όλο το πλέγμα των διατάξεων του οικογενειακού δικαίου και γενικά της ισχύουσας νομοθεσίας, β) τον συμβουλεύει για το πώς πρέπει να ενεργήσει στα πλαίσια του νόμου, αποφεύγοντας δυσμενείς συνέπειες σε βάρος του.

ΛΑΘΟΣ #4: Όσοι χωρίζουν δεν εξαντλούν κάθε προσπάθεια συμβιβασμού. Οι σύζυγοι έχουν προβλήματα στο γάμο τους, που τις περισσότερες φορές παραμένουν άλυτα από έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τους. Η κακή ψυχολογία, η ένταση, οι εγωισμοί δεν αφήνουν έδαφος για συνεννόηση με νηφαλιότητα και διάθεση συμβιβασμού. Αρκετές φορές οι συγγενείς, αντί να βοηθήσουν «ρίχνουν λάδι στη φωτιά». Ο κάθε σύζυγος θεωρεί ότι ο άλλος φταίει εξ ολοκλήρου για τα προβλήματα στο γάμο τους. Ακόμη ότι είναι ανώφελη η οποιαδήποτε προσπάθεια συμβιβασμού και φανερώνει αδυναμία του συζύγου που την επιχειρεί.

ΛΑΘΟΣ #5: Όσοι χωρίζουν εμπλέκουν τα παιδιά τους στις μεταξύ τους συζυγικές διαφορές. Ενώ υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στο γάμο οι σύζυγοι κατηγορούν ο ένας τον άλλον μπροστά στα παιδιά τους, δημιουργώντας τους ψυχικά τραύματα. Μερικές φορές τα αναγκάζουν να διαλέξουν «πλευρά». Άλλες φορές τα αναγκάζουν να πάρουν το ρόλο του αγγελιοφόρου, επειδή όσοι χωρίζουν δεν μπορούν να επικοινωνήσουν.
Θέματα επιμέλειας και επικοινωνίας τέκνων δημιουργούν καθημερινές τριβές και εντάσεις σε βάρος των παιδιών. Υπάρχουν φορές που τα παιδιά πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Δεν είναι τυχαίο ότι τα παιδιά χωρισμένων οικογενειών, συνήθως αντιμετωπίζουν προβλήματα, όταν κάνουν οικογένειες.
Μοναδική προτεραιότητα των γονέων πρέπει να είναι α) η προστασία των παιδιών τους από ανεπιθύμητες καταστάσεις εντάσεων β) η ειλικρινή προσαρμογή τους στη νέα κατάσταση γ) η μη επιβάρυνσή τους με ενοχές, δ) η συνεργασία τους στα θέματα γονικής μέριμνας και επικοινωνίας προς όφελος των παιδιών.

ΛΑΘΟΣ #6: Όσοι χωρίζουν δεν αποφασίζουν τις περισσότερες φορές να λύσουν με «φιλικό τρόπο» το γάμο τους, δηλαδή με συναινετικό διαζύγιο. Η αντιδικία, οι εντάσεις, οι αντεγκλήσεις δεν υπάρχουν στο συναινετικό διαζύγιο, γιατί το διαζύγιο αυτό στηρίζεται στη κοινή συναίνεση των δύο συζύγων. Η ρύθμιση των θεμάτων επικοινωνίας, επιμέλειας τέκνων ή και διατροφής γίνεται με έγγραφη συμφωνία τους. Το συναινετικό διαζύγιο είναι πιο σύντομο και οικονομικό (λιγότερα έξοδα) σε σχέση με το εν αντιδικία διαζύγιο.

ΛΑΘΟΣ #7: Όσοι χωρίζουν συνήθως δεν απευθύνονται σε δικηγόρο με εμπειρία στην επίλυση οικογενειακών διαφορών. Στα διαζύγια και στις υποθέσεις οικογενειακού δικαίου κατά κανόνα υπάρχει ένταση, οξύτητα, αντιδικία στις σχέσεις των συζύγων. Ο δικηγόρος πρέπει να είναι έμπειρος και επιμελής στο χειρισμό των υποθέσεων αυτών για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Είναι πολύ σημαντική η Νομική Υποστήριξη επί 24ώρου βάσης, ακόμη και μέσω διαδικτύου από έμπειρο δικηγόρο. Μπορεί να καλύψει πλήρως τις νομικές ανάγκες όσων χωρίζουν με έγκυρη νομική συμβουλή και χρήσιμη βοήθεια στην επίλυση των οικογενειακών διαφορών τους.

9 ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με το διαζύγιο

Απαντάει η Λένα Καστρησίου,
Κλινική Ψυχολόγος, Σύμβουλος Γάμου - Μ.Εd,Psy.D
(www.psychotherapists.gr)



Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι κυριότεροι λόγοι που οδηγούν τα σημερινά ζευγάρια στη λύση του διαζυγίου ;
Έλλειψη χρόνου και επικοινωνίας, άγχος, δυσκολίες στη καθημερινότητα, αποφυγή ευθυνών, παιδικά βιώματα.

Πως πρέπει να ανακοινώνεται μια τέτοια απόφαση στα παιδιά; Πως θα μιλήσουν οι γονείς στα παιδιά τους για την νέα πραγματικότητα; Πως μπορούν να το προετοιμάσουν για να τη δεχθεί πιο εύκολα;
Πρέπει οι γονείς να λένε την αλήθεια, να μη ρίχνουν την ευθύνη ο ένας στον άλλον, και να θυμούνται ότι το βασικό που πρέπει όχι μόνο να λέγεται αλλά και να τηρείται είναι συνέπεια. Πρέπει να επιτρέψουν στο παιδί τους να στενοχωρηθεί, να εκφραστεί και να υπομείνουν το κλάμα τους. Τα παιδιά χρειάζεται να τα ακούμε, όχι απαραίτητα να τα συμβουλεύουμε.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά σε αυτές τις περιπτώσεις ; (α) σχόλια φίλων (πως μπορούν να απαντούν; σχόλια μεγάλων, συγγενών κ.λ.π.)
Συνήθως ο περίγυρος είναι προστατευτικός, οι γιαγιάδες, φίλοι και οι γονείς είναι περισσότερο ελαστικοί και κάνουν τα χατίρια τους. Οι φίλοι σε μικρή ηλικία δεν εμπιστεύονται πολύ τα παιδιά των {χωρισμένων}, και αυτό συμβαίνει αργότερα και στην εφηβεία. Δυστυχώς ακόμα και σήμερα, υπάρχει η προκατάληψη για τα παιδιά που προέρχονται από χωρισμένες οικογένειες. Η αλήθεια είναι σε όλες τις περιπτώσεις η καλύτερη απάντηση.

Τι επιπτώσεις έχει ένα διαζύγιο στα παιδιά; Πως αντιδρούν; Τι μπορούμε να κάνουμε για να το ξεπεράσουν;
Εάν ο γάμος ήταν δυσάρεστος μπορεί τα παιδιά να αισθανθούν προς μεγάλη μας έκπληξη ανακούφιση. Εάν είναι μικρότερα και δε το περίμεναν (συνήθως το ξέρουν και το περιμένουν γιατί δυστυχώς ακούνε τους καυγάδες) πρέπει να τα καθησυχάσουμε λέγοντας τους ότι και οι δύο γονείς θα συνεχίσουν να έχουν σχέση μαζί τους (φυσικά μόνο εάν αυτό πρόκειται να συμβεί). Αυτό είναι αυτό που ενδιαφέρει τα παιδιά βασικά.

Τι θα πρέπει να μας ανησυχήσει στις αντιδράσεις των παιδιών μετά από μια τέτοια ανακοίνωση; Ποιες πρέπει να θεωρήσουμε ως αναμενόμενες;
Δεν υπάρχουν αναμενόμενες αντιδράσεις και συνταγές γιατί τα παιδιά είναι διαφορετικά και μια αντίδραση που σε ένα παιδί μπορεί να μας τρομάξει σε μια άλλη περίπτωση μπορεί να είναι φυσιολογική. Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι μια μεγάλη αλλαγή στο παιδί μας, δηλ. να μη κοιμάται, να μη τρώει, να ντύνεται και να εκφράζεται πολύ διαφορετικά, να φέρεται {παράξενα}, με ένα τρόπο που είναι αντιδιαμετρικά αντίθετος από ότι γνωρίζαμε ως τώρα. Τα νεύρα, η προκλητική συμπεριφορά, περισσότερα παράπονα του τύπου δεν ενδιαφέρεστε για μένα είναι αναμενόμενες αντιδράσεις οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν σωστά και σοβαρά από τους γονείς των παιδιών.

Μετά από πόσον καιρό επανέρχεται η ψυχική και ψυχολογική ισορροπία στα μέλη της οικογένειας; Υπάρχουν τρόποι – συμβουλές – που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να επισπευσθεί η διαδικασία;
Τα παιδιά ακολουθούν διαφορετική διαδικασία στην εξισορρόπηση τους από ότι οι γονείς τους. Και οι γονείς οι ίδιοι ακολουθούν διαφορετική πορεία στην εξισορρόπηση τους. Βασικός παράγοντας είναι ποιος γονέας ζήτησε το διαζύγιο, οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό και η ψυχική ισορροπία της οικογένειας πριν το διαζύγιο. Η σταθερότητα στη συμπεριφορά των γονέων και η ωριμότητα τους είναι οι βασικοί παράγοντες που θα βοηθήσει ένα διαζύγιο να μην είναι μια δυσάρεστη και αρνητική εμπειρία για τα παιδιά.

Πως αντιδρούν τα παιδιά στην παρουσία του νέου συντρόφου; Πότε είναι συνετό να τους παρουσιάσουμε τον νέο μπαμπά –μαμά- αδέλφια (αν υπάρχουν). Ποιες είναι οι αντιδράσεις που πρέπει να αναμένουμε ;
Αυτό εξετάζεται ανά περίπτωση. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι τα παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται σε όλες τις ερωτικές περιπέτειες των γονέων τους και θα πρέπει να γνωρίζουν το νέο σύντροφο του γονιού τους όταν οι δύο σύντροφοι πάρουν την απόφαση ότι έχουν μία σοβαρή σχέση. Ο κανόνας για το τι λέμε στα παιδιά είναι η αλήθεια με απλά λόγια. Λίγα λόγια και αληθινά. Δε λέμε πολλά γιατί πραγματικά δε γνωρίζουμε τι ισχύει και για πόσο διάστημα. Πρέπει να είμαστε σύντομοι και σαφείς. Προσπαθούμε να κάνουμε το παιδί να κάνει ερωτήσεις και απαντάμε. Με άλλα λόγια κάνουμε διάλογο, όχι μονόλογο. Ακούμε τις απορίες και προσπαθούμε να τις λύσουμε. Δε {φορτώνουμε} το παιδί με λόγια που δεν είναι προετοιμασμένο να ακούσει. Καλύτερα η συζήτηση αυτή να γίνει σιγά σιγά. Και πάλι η ηλικία και η ωριμότητα του παιδιού είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες.

Υπάρχουν κάποιες απαγορευμένες λέξεις – φράσεις – συμπεριφορές που θα πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια που το παιδί βιώνει αυτή την νέα πραγματικότητα; Ποιες είναι αυτές;
Να μειώνει ο ένας τον άλλον, κατηγορίες. Το παιδί χρειάζεται να νοιώθει καλά και με τους 2 του γονείς.

Υπάρχουν κάποιες λέξεις – φράσεις – συμπεριφορές που θα πρέπει να ακούγονται συχνά κατά τη διάρκεια που το παιδί βιώνει αυτή την νέα πραγματικότητα, ώστε να το βοηθήσουν να αντιμετωπίσει και να αποδεχθεί ευκολότερα τις νέες συνθήκες που καλείται να ζήσει; Ποιες είναι αυτές;
Να επιβεβαιώνεται η αγάπη των γονέων όχι μόνο με λόγια αλλά και με πράξεις, οι γονείς να περνάνε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους (χρόνος αφιερωμένος στα παιδιά, όχι απλή συνύπαρξη), αποδοχή και να μη τα κακομαθαίνουν για να καλύψουν ενοχές.

Διαζύγιο: Επιμέλεια ανήλικου τέκνου


του Γεωργίου Γκαντή

Δικηγόρου Θεσσαλονίκης
http://e-attorney.blogspot.com



Η ρύθμιση της γονικής μέριμνας είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολεί τους συζύγους που σκέφτονται το διαζύγιο. Κατά τη διάρκεια του γάμου, η γονική μέριμνα ανήκει ασκείται από τους γονείς από κοινού. Στην άσκηση της γονικής μέριμνας περιλαμβάνεται η επιμέλεια του τέκνου, η διοίκηση της περιουσίας του καθώς και η εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του.

Σε περίπτωση διαζυγίου, προκύπτον ζητήματα σχετικά με τη ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας. Η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας συνήθως ανατίθεται στον ένα από τους δύο γονείς, ο οποίος θεωρείται καταλληλότερος προς τούτο από το δικαστήριο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων καταλληλότερη κρίνεται η μητέρα. Στην περίπτωση όπου οι γονείς συμφωνούν να συνεχίσουν να ασκείται από κοινού η γονική μέριμνα παρά το διαζύγιο, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει να συνεχίσουν να ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα, εφόσον συμφωνούν και ως προς τον τόπο διαμονής των τέκνων. Ακόμη, το δικαστήριο μπορεί να κατανείμει τη γονική μέριμνα μεταξύ των γονέων.

Το βασικό κριτήριο με βάση το οποίο το δικαστήριο αποφασίζει για την ανάθεση της άσκησης της γονικής μέριμνας είναι το συμφέρον του τέκνου. Έτσι το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τα αδέλφια του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες των γονέων του τέκνου σχετικά με την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του. Το δικαστήριο οφείλει να συνεκτιμήσει τους ψυχικούς δεσμούς του τέκνου με τον καθένα από τους γονείς του, όσο και με τα αδέλφια του, αλλά και με άλλα πρόσωπα όπως με τους παππούδες ή με ορισμένο περιβάλλον, όπως το σχολείο, η γειτονιά και οι φίλοι.

Στην περίπτωση συναινετικού διαζυγίου οι γονείς οφείλουν να συμφωνούν και ως προς την άσκηση της γονικής μέριμνας. Έτσι οι γονείς καταθέτουν έγγραφη συμφωνία με την οποία ρυθμίζεται η επιμέλεια των τέκνων και η επικοινωνία με αυτά. Η συμφωνία αυτή επικυρώνεται από το δικαστήριο και ρυθμίζει την άσκηση της γονικής μέριμνας. Η εν λόγω συμφωνία μπορεί να τροποποιηθεί στο μέλλον αν οι συνθήκες αλλάξουν.

Ο γονέας στον οποίο ανατίθεται η γονική μέριμνα καθορίζει και τον τόπο της διαμονής του τέκνου. Ο άλλος γονέας όμως διατηρεί το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας με το τέκνο. Δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο έχουν και ο παππούς και η γιαγιά του γονέα που δεν ασκεί τη γονική μέριμνα.

Εκτός από την άσκηση σχετικής αγωγής για την ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας και της επικοινωνίας με το τέκνο, είναι δυνατή και η λήψη ασφαλιστικών μέτρων για την προσωρινή ρύθμιση των σχέσεων γονέα-τέκνου.

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά


Γράφει η Αντιγόνη Κεμερλίογλου,
Συμβουλευτική Ψυχολόγος, MSc.

ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πώς γίνεται η ανακοίνωση στα παιδιά και ποιες είναι οι πιθανές αντιδράσεις τους σύμφωνα με το αναπτυξιακό στάδιο που διανύουν

Η διάλυση ενός γάμου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Παρόλο που στις μέρες μας το διαζύγιο είναι κάτι συνηθισμένο και δεν αποτελεί πλέον κοινωνικό στίγμα, δεν παύει να είναι από τις πιο οδυνηρές εμπειρίες στη ζωή ενός ατόμου...

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι μακροπρόθεσμα τα οφέλη ενός «καλού» διαζυγίου για τα παιδιά (δηλαδή καλή/ τυπική επαφή μεταξύ γονέων για χάρη των παιδιών, συναισθηματική κάλυψη των παιδιών και από τους δύο γονείς, σωστός χειρισμός πρακτικών θεμάτων, κλπ) φαίνεται να είναι περισσότερα από το να παραμείνουν σε ένα δυστυχισμένο σπίτι. Εξάλλου, τα παιδιά επηρεάζονται πιο πολύ από το πώς τα μέλη της οικογένειας χειρίζονται τα πράγματα και τα συναισθήματά τους μετά το διαζύγιο, παρά από το ίδιο το διαζύγιο.

Οι γονείς αποτελούν σημαντικά πρότυπα για τη ζωή των παιδιών τους, και αυτά που λένε και κάνουν τα επηρεάζουν βαθύτατα. Ο τρόπος με τον οποίο θα μιλήσουν στα παιδιά και θα τους ανακοινώσουν το χωρισμό παίζει μεγάλο ρόλο στο πώς εκείνα θα αντιδράσουν. Χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί όπου τα συμφέροντα των παιδιών έχουν προτεραιότητα. Εφόσον αποφασίσουν να χωρίσουν οριστικά, οι δύο γονείς πρέπει να συζητήσουν πρώτα μεταξύ τους και να επεξεργαστούν τι θα πουν στα παιδιά τους. Όταν έρθει η στιγμή που θα αποφασίσουν να το κοινοποιήσουν στα παιδιά, καλό θα είναι να είναι και οι δύο παρόντες και να προετοιμαστούν για τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν. Είναι σημαντικό να προσπαθήσουν να παραμείνουν ήρεμοι και προσηλωμένοι όποιες κι αν είναι οι αντιδράσεις των παιδιών. Ο στόχος είναι να περάσει το μήνυμα στα παιδιά ότι μπορούν οι γονείς τους να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης και ότι είναι σε θέση να ξεπεράσουν τις δυσκολίες. Αυτό δε σημαίνει ότι θα κρύψουν τη θλίψη τους, αλλά δε χρειάζεται να αφήσουν τη θλίψη τους να τους καταβάλλει. Είναι ωφέλιμο και οι δύο γονείς να καθησυχάσουν τα παιδιά με τη στάση τους γιατί ακόμα κι αν αυτά νιώσουν τρομερό σοκ από αυτά που ακούνε, από την άλλη τα βοηθάει το να βλέπουν τους γονείς τους να διατηρούν την ψυχραιμία τους.

Τι πρέπει να πουν οι γονείς στα παιδιά; Καταρχήν, πριν τους πουν οτιδήποτε, είναι απαραίτητο να φερθούν με ευθύτητα και ειλικρίνεια λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία των παιδιών τους. Να τα απενοχοποιήσουν και να τα διαβεβαιώσουν ότι το διαζύγιο δεν είναι αποτέλεσμα της δικής τους συμπεριφοράς, αλλά και ότι δεν υπάρχει τίποτα να κάνουν για να εμποδίσουν αυτό το χωρισμό. Να τους εξηγήσουν ότι δεν αγαπιούνται μεταξύ τους ως σύζυγοι, αλλά ότι πάντα θα αγαπάνε τα παιδιά τους. Επιπλέον, μπορούν να τους πουν ότι οι γονείς παίρνουν διαζύγιο ο ένας από τον άλλο, αλλά ποτέ από τα παιδιά τους. Να φροντίσουν να είναι σταθεροί και να τους τονίσουν ότι η απόφαση που πήραν δεν πρόκειται να αλλάξει, και ότι δεν θα τα ξαναβρούν μεταξύ τους ως σύζυγοι. Παρόλο που μπορεί να υποφέρουν στο άκουσμα αυτού, τα παιδιά θα μπορέσουν πιο εύκολα να το επεξεργαστούν αν είναι τελεσίδικο, γιατί αλλιώς δεν θα πάψουν να έχουν φαντασιώσεις επανασύνδεσης για το μέλλον. Το άγνωστο τρομάζει πολύ περισσότερο τα παιδιά από το οικείο, όσο δυσάρεστο κι αν είναι αυτό.

Από την άλλη, χρειάζεται οι γονείς να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν αλλά να δώσουν έμφαση σε αυτά που θα παραμείνουν ίδια, στην καθημερινή ρουτίνα των παιδιών (π.χ., ότι θα πηγαίνουν στο ίδιο σχολείο, ότι θα συνεχίσουν το κολυμβητήριο, κ.ο.κ). Είναι πολύ σημαντικό να βοηθήσουν τα παιδιά τους να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Να τα ακούσουν προσεχτικά, να απαντήσουν με ειλικρίνεια σε κάθε τους απορία, και να τα αφήσουν να ξεσπάσουν. Δε γίνεται τα παιδιά να είναι πάντα ευτυχισμένα, αλλά δε χρειάζεται οι γονείς λόγω της δικής τους αμηχανίας και αγωνίας να συντομεύσουν την περίοδο της θλίψης των παιδιών τους. Θα πρέπει μόνα τους να προσαρμοστούν στη διαδικασία του χωρισμού.

Οι αντιδράσεις των παιδιών εξαρτώνται από το αναπτυξιακό τους επίπεδο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κοινά συναισθήματα και κοινές αντιδράσεις ανεξαρτήτως ηλικίας: τα συναισθήματα αφορούν κυρίως σε θλίψη, θυμό, και φόβο, ενώ οι αντιδράσεις συμπεριλαμβάνουν την επιθυμία για επανασύνδεση των γονέων, θυμό απέναντι στον ένα ή και στους δύο γονείς, φόβο εγκατάλειψης, ενοχή, παλινδρόμηση, διαταραχές στον ύπνο ή στο φαγητό, και σωματικές ενοχλήσεις. Συγκεκριμένα, σε κάθε στάδιο παρατηρούνται τα ακόλουθα:

1: Βρεφική Ηλικία
Τα μωρά καταλαβαίνουν ότι κάτι έχει αλλάξει και συνήθως αντιδρούν με το σώμα τους (π.χ., εμφανίζουν διαταραχές στο φαγητό ή στον ύπνο) καθώς και με μεταβολές στη διάθεση. Διαισθάνονται την ένταση και την ανησυχία των γονέων και πολλές φορές παρουσιάζουν άγχος αποχωρισμού και προσκόλληση στους γονείς. Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν ο γονέας που έχει την κηδεμονία χρειάζεται να δουλεύει πολλές ώρες και χάνει την επαφή του με το μωρό ή το νήπιο. Για να έχουν καλή προσαρμογή τα παιδιά σε αυτό το στάδιο, το πιο σημαντικό είναι να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η φυσιολογική τους ζωή, η καθημερινότητά τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό να τα επισκέπτεται ο απών γονέας σε τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να μην καταλήξει ένας άγνωστος στα μάτια του βρέφους ή του νηπίου. Τα μωρά αντιδρούν πολύ έντονα στην αλλαγή, αλλά το καλό είναι ότι δείχνουν μακροχρόνια προσαρμογή γιατί δε θυμούνται πολλά από την κοινή οικογενειακή ζωή. Για να μπορέσουν να πληροφορήσουν τα μωρά σχετικά με το διαζύγιο και για να γίνει αυτό κατανοητό, οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν κούκλες, παιχνίδια, ιστοριούλες, κλπ. Μέσα από το παιχνίδι το οποίο αποτελεί την καθημερινότητά του μωρού αλλά και χρησιμεύει ως τρόπος έκφρασης, οι γονείς μπορούν να του περάσουν μηνύματα με πιο αποτελεσματικό τρόπο.

2. Προσχολική Ηλικία
Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία τρομάζουν όταν ακούνε ότι οι γονείς τους θέλουν να χωρίσουν. Έρχεται στο προσκήνιο ο φόβος της εγκατάλειψης με τη μορφή του άγχους αποχωρισμού, και για αυτό συχνά προσκολλώνται στον ένα ή στον άλλο γονέα. Θεωρούν ότι με κάποιο τρόπο συνέβαλαν στο διαζύγιο των γονιών τους (π.χ. αν δεν ήταν άτακτα, ο μπαμπάς δεν θα έφευγε) και νιώθουν πολλές ενοχές για αυτό. Επιπλέον, έχουν πολύ συχνά εφιάλτες. Δυσκολεύονται να αποδεχτούν την κατάσταση, και καλλιεργούν έντονες φαντασιώσεις συμφιλίωσης μεταξύ των γονέων. Άλλη αντίδραση μπορεί να είναι η παλινδρόμηση, δηλαδή συμπεριφορά που συναντάται σε μικρότερες ηλικίες, όπως ενούρηση, πιπίλισμα αντίχειρα, κλπ. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να είναι ξεκάθαροι και σταθεροί ως προς την απόφασή τους και να μην αφήσουν κανένα παραθυράκι ανοιχτό για τα παιδιά. Από την άλλη, δεν θα πρέπει να τα κάνουν να ξεπεράσουν τη θλίψη τους γεμίζοντάς τα με δώρα, γιατί το μόνο που θα τους μάθουν είναι να γεμίζουν τα συναισθηματικά τους κενά με ευτελή υποκατάστατα. Επίσης, να γνωρίζουν ότι τα υπερβολικά χαλαρά όρια σε περίοδο αλλαγών μπορεί να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα κάνοντας τα παιδιά να νιώσουν ανασφαλή.

3. Σχολική Ηλικία
Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη επίγνωση για το τι σημαίνει διαζύγιο. Παρόλα αυτά μπορεί να έχουν φαντασιώσεις εγκατάλειψης αλλά και απόσυρσης της αγάπης κυρίως από τον απόντα γονέα. Πολύ συχνά υπάρχει ξαφνική πτώση της σχολικής επίδοσης η οποία μπορεί να κρατήσει καθ´ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς που κρατάει το διαζύγιο. Μια πολύ συχνή αντίδραση σε αυτές τις ηλικίες (πέρα του αρχικού σοκ και της θλίψης που συνοδεύει το διαζύγιο) είναι ο θυμός απέναντι στο γονέα με τον οποίο ζει το παιδί, ενώ παράλληλα υπάρχει εξιδανίκευση απέναντι στον απόντα γονέα. Αυτό συμβαίνει γιατί ο γονέας με τον οποίο ζει το παιδί αναλαμβάνει όλη την «άχαρη» δουλειά που φέρνει μαζί της η καθημερινότητα (κανόνες, απαγορεύσεις, όρια), ενώ ο άλλος γονέας παρουσιάζεται συνήθως ως ο Αη Βασίλης του Σαββατοκύριακου. Αυτό σημαίνει ότι συνήθως προσπαθεί να μη χαλάσει το χατίρι του παιδιού αφού έχει ήδη πολλές ενοχές που είναι μακριά του. Επειδή αυτό είναι παγίδα την οποία πολλές φορές εκμεταλλεύονται τα παιδιά, είναι καλό οι γονείς να συνεννοούνται μεταξύ τους ως προς τις κοινά αποδεκτές συμπεριφορές ώστε να περιορίσουν αυτόν τον διαχωρισμό. Επιπλέον, ο γονέας που έχει αναλάβει την κηδεμονία των παιδιών ας μην παίρνει τα ξεσπάσματά τους προσωπικά, και ας περιμένει ο χρόνος να επουλώσει τις πληγές. Εναλλακτικά, καλό θα είναι να ενθαρρύνονται οι επαφές των παιδιών με γιαγιάδες, παππούδες, κλπ ώστε να υπάρχει μια σταθερή υποστηρικτική βάση για να καταφεύγουν τα παιδιά όποτε το έχουν ανάγκη.

4. Προεφηβεία/ Εφηβεία
Σε αυτές τις ηλικίες όπου τα παιδιά μεταβαίνουν σε ένα άλλο αναπτυξιακό στάδιο και κάνουν την επανάστασή τους, το διαζύγιο μπορεί να τα αποδιοργανώσει. Πολλές φορές αντιδρούν με κατάθλιψη, απόσυρση και με κλείσιμο στον εαυτό τους. Αυτό δεν είναι πάντα φανερό: μπορεί δηλαδή να συγκαλύπτουν τον πόνο τους μέσα από διάφορες δραστηριότητες ώστε να μη σκέφτονται, ή ακόμη να παρουσιάζουν φαινομενική αδιαφορία (ενώ υποβόσκει θυμός) για τα πράγματα γύρω τους. Το καλό είναι ότι σε αυτό το στάδιο η επένδυση σε φίλους είναι σύνηθες φαινόμενο, οπότε βοηθάει τους εφήβους να εξωτερικεύσουν την εσωτερική τους αναταραχή σε αυτούς εφόσον το επιθυμούν. Από την άλλη, ένα διαζύγιο κατά τη διάρκεια της εφηβείας μπορεί να δυσκολέψει τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο, ή να οδηγήσει σε παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Μια διαφορετική αντίδραση αφορά σε υπερωριμότητα που δείχνουν οι έφηβοι με το να αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες από όσες πρέπει και αντέχουν. Είναι καλό οι γονείς να τους ενθαρρύνουν να περάσουν περισσότερο χρόνο με κάποιο αγαπημένο συγγενή, μέντορα ή φίλο, για να μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους. Επιπροσθέτως, είναι σημαντικό να εξακολουθούν οι γονείς να βάζουν στους εφήβους τα ίδια όρια και να επιμένουν στην εφαρμογή κανόνων γιατί οι έφηβοι σε περιόδους κρίσεως έχουν ανάγκη από περισσότερη συγκρότηση και όχι από ελαστικά όρια.

Είναι σκόπιμο να ειπωθεί ότι τα παραπάνω στάδια είναι ενδεικτικά. Κάθε παιδί αντιδρά στο διαζύγιο με τον δικό του τρόπο όχι μόνο σύμφωνα με την ηλικία του, αλλά και με την ψυχική του ωριμότητα, τον τρόπο που έγιναν οι χειρισμοί πριν/ κατά τη διάρκεια/ μετά το διαζύγιο, το φύλο του, και τη σχέση του με τον κάθε γονέα ξεχωριστά. Υπάρχουν παιδιά που αντιδρούν άμεσα εκφράζοντας τη στεναχώρια ή την αγωνία τους. Άλλα πάλι εκφράζονται περισσότερο επιθετικά ή βίαια. Κάποια άλλα δε δείχνουν τίποτα (είτε γιατί το περίμεναν, είτε γιατί δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα). Εξάλλου, ο τρόπος που εκφράζουν την πικρία και θλίψη τους δεν αντιστοιχεί απαραίτητα στον τρόπο που τα βιώνουν.

Πότε χρειάζεται το παιδί βοήθεια από κάποιο ειδικό;

Όταν η απόδοση του παιδιού στο σχολείο είναι ασυνήθιστα χαμηλή για περισσότερο από 6 μήνες
Όταν το παιδί συμπεριφέρεται παράξενα στους φίλους του: είτε προσκολλάται υπερβολικά πάνω τους είτε απομονώνεται, είτε φέρεται επιθετικά χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο
Όταν το παιδί παρουσιάζει συχνά έντονες εκρήξεις οργής ή αντιδρά υπερβολικά χωρίς εμφανή λόγο
Όταν το παιδί παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις στη διάθεσή του
Όταν παρόλο που έχει περάσει κάποιο χρονικό διάστημα (περίπου ένας χρόνος) το παιδί δεν καταφέρνει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και φαίνεται δυστυχισμένο
Όταν υπάρχει επαναλαμβανόμενη προβληματική συμπεριφορά όπως απουσίες και προβλήματα στο σχολείο, κλοπές, ψέματα, χρήση ουσιών, αυτοτραυματισμοί, απειλές αυτοκτονίας, κλπ.
Σε γενικές γραμμές, όταν οι συνηθισμένες αντιδράσεις κρατάνε για ασυνήθιστο χρόνο ή χειροτερεύουν με το πέρασμα του χρόνου.
Ο κάθε γονέας γνωρίζει πολύ καλά το παιδί του και διαισθάνεται πότε μία συμπεριφορά θεωρείται φυσιολογική και πότε αποτελεί κραυγή για βοήθεια. Δεν είναι ανάγκη να φτάσει μια συμπεριφορά στα άκρα για να πάει κάποιος στον ειδικό. Μπορεί ο ίδιος ο γονέας να χρειάζεται μία βοήθεια ως προς το πώς να ανακοινώσει το διαζύγιο στα παιδιά. Από την άλλη, ίσως είναι χρήσιμο να πάει το παιδί στον ειδικό όταν φαίνεται ότι δεν έχει τις κατάλληλες δεξιότητες για να προσαρμοστεί επαρκώς στα νέα δεδομένα. Η επίσκεψη στον ειδικό βοηθάει όχι μόνο στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων δυσκολιών, αλλά και στην πρόληψη ώστε να μην εξελιχθούν αυτές οι δυσκολίες σε σοβαρά προβλήματα στη μετέπειτα ζωή των παιδιών.


Βιβλιογραφία
Bacus A. (2005). Οι Γονείς Ρωτούν Οι Ψυχολόγοι Απαντούν. Αθήνα: Lector
Γουίντσεστερ, Κ. & Μπέγιερ, Ρ. (2003). Μιλώντας για το Διαζύγιο. Πώς να Μιλήσετε στα Παιδιά σας και να τα Βοηθήσετε να το Ξεπεράσουν . Αθήνα: Κέδρος.
Herbert, M. (1998). Αντιμετώπιση Προβλημάτων Παιδιού και Εφήβου- Χωρισμός και Διαζύγιο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Καππάτου, Α. (1999). Γνωρίστε το Παιδί σας. Αθήνα: Μοντέρνοι Καιροί.
Λάνσκι, Β. (1994). Αντιμετωπίζοντας το Παιδί Μετά το Διαζύγιο. Αθήνα: Αναστασιάδης

Βοηθήστε το παιδί να ξεπεράσει το διαζύγιο

Πηγή: www.0-6.gr


Σήμερα, ο αριθμός των διαζυγίων αυξάνεται δραματικά, τόσο στη χώρα μας, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Πώς αντιδρούν όμως τα παιδιά σ’ αυτήν την κατάσταση και ποιος είναι ο ρόλος των χωρισμένων γονιών;

Η στάση των παιδιών απέναντι στο διαζύγιο. 

Τα παιδιά μισούν το διαζύγιο. Δεν μπορούν να κατανοήσουν γιατί ο μπαμπάς και η μαμά δεν αγαπιούνται πια, γιατί πρέπει να ζήσουν χωριστά. Έτσι λοιπόν, νιώθουν πληγωμένα, φοβισμένα, απογοητευμένα.
Θυμώνουν με τους γονείς τους αλλά και με τον εαυτό τους, αφού συχνά πιστεύουν πως εκείνα προκάλεσαν το χωρισμό και πως αν συμπεριφέρονταν καλύτερα, ή αν έφερναν καλύτερους βαθμούς, οι γονείς τους δε θα θύμωναν, δε θα μάλωναν κλπ. Μακροπρόθεσμα, αυτή η ενοχή, μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη και χρόνια κακή συμπεριφορά.
Ένα παιδί διαζευγμένων γονιών μπορεί ακόμη να νιώσει ντροπή και κατωτερότητα σε σχέση με τα άλλα παιδιά. Σ’ αυτήν την τρυφερή ηλικία μάλιστα, τα παιδιά μπορούν γίνουν πολύ σκληρά με τις ερωτήσεις τους, όπως «σήμερα είναι η μέρα του πατέρα, εσύ δεν έχει πατέρα;» που φέρνουν το παιδί αντιμέτωπο για ακόμη μια φορά με τη σκληρή πραγματικότητα του διαζυγίου.
Δεν είναι λίγα τα παιδιά που μετά από ένα διαζύγιο δεν εμπιστεύονται πλέον κανέναν, αφού πληγώθηκαν από τους ανθρώπους που εμπιστεύονταν και αγαπούσαν περισσότερο από καθετί στον κόσμο.
Άλλα παιδιά, εκδηλώνουν τη στενοχώρια τους για το διαζύγιο των γονιών τους με αντικοινωνική συμπεριφορά, άλλα πάλι με οξυθυμία και επιθετικότητα ανάλογα με το χαρακτήρα τους. Κοινός παρονομαστής όμως σε κάθε αντίδραση, είναι η θλίψη που νιώθει κάθε παιδί σε ανάλογες καταστάσεις.
Σημαντικός λοιπόν, είναι ο ρόλος των γονέων οι οποίοι καλούνται να προετοιμάσουν το έδαφος για τον επικείμενο χωρισμό μιλώντας στο παιδί τους και να το βοηθήσουν να αντιμετωπίσει τις νέες αλλαγές στη ζωή του.

Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για το διαζύγιο; 

Είναι σημαντικό να μιλήσουν και οι δυο γονείς στο παιδί όσες φορές χρειαστεί. Πρέπει να του εξηγήσουν πως η μαμά και ο μπαμπάς δεν τα πάνε καλά για προσωπικούς λόγους και πως εκείνο δε φέρει καμία ευθύνη για τις διαφορές τους. Επίσης, ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει την κατάσταση, αφού οι «μεγάλοι» έχουν πάρει την απόφασή τους.
Είναι βασικό να του τονίσετε πως ανεξάρτητα με το διαζύγιο, εσείς θα συνεχίσετε να το αγαπάτε για πάντα, δε θα το εγκαταλείψετε ποτέ και θα είστε πάντα μια οικογένεια ακόμη και αν η μαμά δε μένει μαζί με τον μπαμπά. Η μόνη διαφορά θα είναι πως εφεξής, θα έχει δύο σπίτια.
Ενημερώστε το για τις νέες αλλαγές στη ζωή του. Για μια ενδεχόμενη μετακόμιση, για ένα νέο γάμο ενός απ’ τους δυο γονείς, για ένα νέο ετεροθαλές αδελφάκι, οτιδήποτε καινούριο που θα πρέπει ν’ αποδεχθεί.
Συνήθως τα μικρότερα παιδιά, δυσκολεύονται ν’ αποδεχθούν την κατάσταση. Σε παιδάκια ηλικίας 3-5 ετών ωστόσο, δε χρειάζεται να εξηγείτε τα πάντα. Αρκεστείτε σε μια σύντομη απάντηση. Όσο για τα μεγαλύτερα παιδιά, εξηγείστε τους αποφεύγοντας να υπεραναλύσετε την κατάσταση. Θα καταλάβουν μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας.
Να έχετε πάντοτε κατά νου ότι η αντίδραση του παιδιού σας μπορεί να είναι έντονη. Μπορεί να χρειαστεί καιρό για να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει και να ακολουθήσει μια πολύ δυσάρεστη περίοδος τόσο για εκείνο, όσο και για εσάς. Το ρητό «ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός» ίσως είναι η καλύτερη λύση για να ξεπεραστούν τα προβλήματα ενός διαζυγίου.

Πώς να το βοηθήσω να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα; 

Όπως προαναφέραμε, μην περιμένετε μια εύκολη μετάβαση. Κυρίως αν πρόκειται να ξαναφτιάξετε σύντομα τη ζωή σας. Σ’ αυτήν την περίπτωση, οφείλετε να ενημερώσετε το παιδί σας για το νέο μπαμπά ή τη νέα μαμά. Σίγουρα δεν μπορείτε να το αναγκάσετε να συμπεριφερθεί στον πατριό ή τη μητριά ως πραγματικό γονιό, όμως οφείλει να προσπαθήσει να χτίσει μια όμορφη σχέση μαζί τους.
Πολύ συχνά, ένα διαζύγιο συνοδεύεται από αλλαγές στον κοινωνικό περίγυρο του παιδιού: φίλους, συγγενείς, συμμαθητές. Για να μην είναι απότομη η αλλαγή, προσπαθήστε τουλάχιστον αρχικά, να διατηρήσετε τις παλιές συνήθειες και παρέες του παιδιού.
Όταν ακολουθήσετε για τα καλά τους ρυθμούς της νέας σας ζωής, δείξτε πως είστε άνετοι με τη νέα κατάσταση. Δείξτε πως την απολαμβάνετε και παροτρύνετε το παιδί σας να κάνει το ίδιο. Σίγουρα θα το επηρεάσει η θετική σας στάση.
Ορίστε άμεσα ποιος θα αναλάβει την κηδεμονία και οργανώστε το χρόνο που θα περνά καθένας σας με το παιδί. Φροντίστε, να περνά το παιδί αρκετό χρόνο με το γονιό που θα μένει μακριά του, αξιοποιώντας και τα σαββατοκύριακα αν αυτό είναι δυνατό, χωρίς όμως να είναι τόσο συχνές οι αλλαγές του περιβάλλοντος που να κάνουν το παιδί να σαστίσει.
Όποιος αναλάβει την κηδεμονία, πρέπει να οργανώσει σύντομα το νέο πρόγραμμα ζωής. Προσοχή! Ακόμη και να το παιδί αντιδρά διαρκώς στα νέα δεδομένα, επιβάλλετε πειθαρχία και θέστε τα όρια. Μην ξεχνάτε, πως ένα παιδί δεν μπορεί να έχει λόγο στη διαμόρφωση της ζωής ενός ενηλίκου.
Τι δεν πρέπει να κάνετε:

1) Στις περισσότερες περιπτώσεις, μετά από ένα διαζύγιο, οι σχέσεις των γονέων είναι πολύ κακές. Αυτό, το εισπράττει αμέσως το παιδί. Δε χρειάζεται λοιπόν να κακολογείτε τον πρώην ή την πρώην σύζυγό σας καλλιεργώντας στο παιδί αρνητικά συναισθήματα προς το πρόσωπό του. Ακόμη και αν ο πρώην ή η πρώην σύντροφός σας φέρθηκε πολύ άσχημα στην οικογένεια, δεν παύει να είναι γονιός, ρόλος που θα έχει πάντα. Το παιδί, οφείλει να έχει σχηματισμένη στο μυαλό του την καλύτερη εικόνα για τη μαμά και τον μπαμπά. Αυτό βέβαια, δε σημαίνει πως πρέπει να πείτε ψέματα αποκρύπτοντας την κατάσταση. Απλώς αναφέρετε τα γεγονότα ως έχουν, και όχι π.χ., ο μπαμπάς αποφάσισε πως είναι καλύτερα να χωρίσουμε γιατί δε μας αγαπάει.

2) Μη χρησιμοποιείτε ποτέ το παιδί ως αγγελιαφόρο. Δεν είναι σωστό να νιώθει πως πρέπει να είναι ο διαμεσολαβητής που θα μεταφέρει απ’ τον ένα στον άλλο μυστικά και κατηγορίες. Αυτή η τακτική υιοθετείται συνήθως όταν ο ένας απ’ τους δυο γονείς θέλει να μάθει πληροφορίες για τη νέα ή το νέο σύντροφο του άλλου, ή κάποιες φορές για να εξακριβωθεί, συνήθως απ’ τον πατέρα, αν γίνεται σωστά η διαχείριση της διατροφής. Θα πρέπει να γνωρίζετε πως αυτή η πολιτική πιέζει το παιδί και το κάνει να νιώθει πως όποια πλευρά και αν πάρει, θα προδώσει έναν απ’ τους δυο γονείς του και θα εμπλακεί σ’ ένα πόλεμο που δεν επέλεξε. Ενδέχεται μάλιστα, να αυξηθεί το αίσθημα ενοχής που ήδη νιώθει. Άντ’ αυτού λοιπόν, προτιμήστε να μιλήσετε κατευθείαν στον πρώην σύζυγο για ζητήματα που αφορούν στο παιδί και αν κρίνεται απαραίτητο, κανονίστε μια συνάντηση.

3) Πολλές φορές, οι γονείς έχουν την τάση, μάλλον ασυναίσθητα να θυματοποιούν τον εαυτό τους και να παριστάνουν τους αθώους. Επιτιμώντας τον ή τη σύζυγο, προσπαθούν να δείξουν πως δε φέρουν κανένα μερίδιο ευθύνης για το χωρισμό, κάτι που όχι μόνο είναι δείγμα ανωριμότητας, αλλά επιπλέον εντείνει τη θλίψη και τον πόνο χωρίς να είναι απαραίτητο.

Η πολύτιμη βοήθεια τρίτων. 

Η στήριξη από αγαπημένα πρόσωπα, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τα παιδιά, όπως συμβουλεύουν οι παιδοψυχολόγοι. Η εκκλησία, οι φίλοι, οι συγγενείς, ίσως μπορούν να βοηθήσουν εσάς και το παιδί σας να προσαρμοστείτε στο χωρισμό και τη νέα ζωή σας. Σημαντική είναι συνήθως και η συναναστροφή με άτομα, γονείς ή παιδιά, που βιώνουν ανάλογες καταστάσεις. Με αυτόν τον τρόπο, μικροί και μεγάλοι, μπορούν να βρουν συμπαράσταση σε άλλους ανθρώπους, να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και γιατί όχι, να μοιραστούν το βάρος της στενοχώριας. Για το λόγο αυτό μάλιστα, έχουν ιδρυθεί και ανάλογοι σύλλογοι, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στην Ελλάδα, όπου μπορούν να στραφούν οι διαζευγμένοι γονείς με τα παιδιά τους.

Ακόμη και αν συμβεί κάτω απ’ τις καλύτερες, ένα διαζύγιο είναι πάντα επώδυνο τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς. Δεν έχει σημασία ποιος φέρει την ευθύνη για αυτό καθεαυτό το γεγονός, ούτε υπάρχουν μαγικές συνταγές για την κατάλληλη αντιμετώπιση του θέματος. Το παν, είναι με πόση ωριμότητα θα χειριστούν το θέμα οι γονείς και πώς θα πορευτεί η οικογένεια στη συνέχεια. Όσο πιο ειρηνικά επέλθει ο χωρισμός, τόσο πιο ανώδυνα θα αντιμετωπίσει το παιδί την κατάσταση. Αυτό που είναι σημαντικό να γνωρίζει σε κάθε περίπτωση, είναι πως οι γονείς του θα το αγαπούν και θα το συντροφεύουν για μια ζωή αφού θα είναι για πάντα κομμάτι του εαυτού τους.

Διαζύγιο και Παιδί

Γράφει η Ειρήνη Μάντη. Ψυχολόγος
Κέντρο "Προσέγγιση" (www.proseggisi.gr)



Το διαζύγιο, είναι μια απόφαση οδυνηρή και επίπονη για ένα ζευγάρι, το οποίο στην ουσία καλέιται να θέσει υπο αμφισβήτηση τις επιλογές και τις συνήθειες μιας ολόκληρης ζωής και να επιβάλλει μια αναδιοργάνωση της καθημερινότητας, που ειδικά τον πρώτο καιρό φέρνει μεγάλες δυσκολίες σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Είναι γεγονός ότι ακόμα και το ιδανικότερο διαζύγιο θα έχει αντίκτυπο σε όλους τους εμπλεκόμενους αλλά κυρίως στα παιδιά.  Πολλές φορές οι γονείς μέσα στην απελπισία τους και απασχολημένοι με όλες τις επικείμενες αλλαγές, ίσως να αγνοήσουν τα μηνύματα που τους στέλνουν τα παιδιά. Έτσι πολλές φορές τα παιδία υποφέρουν σιωπηλά ή μεγαλόφωνα, περιμένοντας πως κάποια στιγμή οι γονείς τους θα τα ακούσουν και θα τα καταλάβουν.

Έρευνες έχουν δείξει πως ένα διαζύγιο δεν έχει αναγκαστικά τις ίδιες επιπτώσεις σε όλα τα παιδιά. Μάλιστα υπολογίστηκε πως πάνω από το 60% των παιδιών που οι γονείς τους ήταν διαζευγεμένοι δεν επηρεάστηκε ουσιαστικά από αυτό. Στο υπόλοιπο όμως ποσοστό παιδιών διαπιστώθηκε πως οι επιπτώσεις του διαζυγίου στον ψυχισμό τους ήταν αρκετά σοβαρές. Οι ειδικοί παράγοντες που καθιστούν πολύ πιθανότερο τον ψυχικό τραυματισμό του παιδιού μετά από ένα διαζύγιο είναι:

Η αλλαγή ποιότητας των σχέσεων του παιδιού με κάθε γονιό χωριστά μετά το διαζύγιο.
Η παραμέληση του παιδιού κατά τη διάρκεια του διαζυγίου, ή και μετά, από τους ενήλικες γύρω του.
Η μετάθεση των αρνητικών συναισθημάτων του πληγωμένου γονέα στο παιδί με αποτέλεσμα να γίνονται ξεσπάσματα θυμού προς το παιδί.
Η χρησιμοποίηση του παιδιού ως μέσου διαμάχης μεταξύ των γονιών του.
Η συνεχής υποτίμηση του απομακρυσμένου γονιού από το γονιό που έχει την επιμέλεια. Σε αυτή τη διαδικασία εμπλέκεται συνήθως και το ευρύτερο συγγενικό περιβάλλον, κ.α.
Από την άλλη μεριά έχουν αναφερθεί κάποιοι παράγοντες που φαίνεται να προστατεύουν τα παιδιά από την εμφάνιση ψυχοπαθολογίας και αυτοί είναι:

Η ενθάρρυνση του παιδιού να εκφράσει τα συναισθήματά του και να «θρηνήσει» το γονιό που απουσιάζει
Η δυνατότητα του παιδιού για συνεχή, απρόσκοπτη επαφή με τον απόντα γονιό και η πραγματοποίησή της όποτε εκείνο την επιθυμεί.
Παρόλ’ αυτά κάθε παιδί θα αντιδράσει τελείως διαφορετικά σε ένα διαζύγιο και αυτό εξαρτάται από πλήθος άλλων παραγόντων όπως από την προσωπικότητά του και την ιδιοσυγκρασία του, από την ηλικία του, τη θέση που κατέχει στη σειρά των αδελφών (πρωτότοκος, δευτερότοκος, μοναχοπαίδι), την σχέση που είχε με τον γονιό που θα φύγει κ.α. Αυτό που είναι όμως σίγουρο, είναι ότι όλα τα παιδιά θα βιώσουν έντονα το αίσθημα της απώλειας, και συχνά, ειδικά στις αρχές,  παρατηρούμε κάποιες κοινές ψυχολογικές αντιδράσεις, ανάλογα με την ηλικία τους, που είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι γονείς πριν κάνουν την σχετική ανακοίνωση.

Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας (2,5 – 6 ετών) έχουν μεγαλύτερη ανάγκη τους γονείς τους καθώς είναι αυτοί με τους οποίους αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια. Σε αυτή την ηλικία λοιπόν που ο κόσμος του παιδιού περιστρέφεται κυρίως γύρω από τους γονείς του, είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουν ότι «η μαμά και ο μπαμπάς δεν ζουν πια μαζί» και ακόμα δυσκολότερο να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους έγινε αυτό. Για τον λόγο αυτό  αρχικά μπορεί να αντιδράσουν με δάκρυα και θυμό και αργότερα με στάδια έντονης σιωπής, σε σημείο αδιαφορίας. Κάποια από τα συνήθη συμπτώματα μετά την ανακοίνωση ενός διαζυγίου σε παιδί προσχολικής ηλικίας είναι διαταραχές στον ύπνο, στο φαγητό, επιθετικότητα, φοβίες, παλινδρόμηση σε προηγούμενες αναπτυξιακές συμπεριφορές και αυξημένη προσκόλληση στον ένα γονέα. Γενικά, υποστηρίζεται πως όσο μικρότερο είναι το παιδί τόσο πιθανότερο είναι να νιώθει το ίδιο ενοχές για το διαζύγιο και να νομίζει εσφαλμένα ότι επειδή ήταν «άτακτο» ή κούραζε τους γονείς του, φταίει που φεύγει ο ένας από τους δυο.

Τα παιδιά της σχολικής ηλικίας (7-11 ετών),  από την άλλη είναι πιο ενήμερα για το τί είναι διαζύγιο και μπορεί να κατανοήσουν ευκολότερα τί σημαίνει αυτή η απόφαση. Όμως είναι και πάλι πολύ δύσκολο να δεχτούν το γεγονός ότι οι γονείς χωρίζουν γιατί δεν αγαπιούνται πια. Κάποιες από τις πιο συνήθεις αντιδράσεις σε αυτή την ηλικία είναι το άγχος, η ευερεθιστότητα, η θλίψη και ο έντονος θυμός, η αδυναμία συγκέντρωσης και η παραμέληση των μαθημάτων τους με μεγαλύτερη διάρκεια των συμπτωμάτων στα αγόρια.

Οι έφηβοι συνήθως όντας εκ φύσεως εναντίον των συμβιβασμών, είναι πιθανό, ειδικά σε περιπτώσεις που προϋπήρχαν έντονες συγκρούσεις μεταξύ των γονέων να δεχτούν το διαζύγιο ως μια λύση και να μην το θεωρήσουν παράλογο. Παρ’όλα αυτά ένα διαζύγιο δεν παύει να είναι ένα τραυματικό γεγονος καθώς η οικόγενειά τους δεν θα ξαναπάρει την μορφή που ήξεραν. Η πιο συνήθης αντίδραση είναι η αποστασιωποίηση και η απόσυρση. Οι έφηβοι λοιπόν μπορεί να δίνουν την εντύπωση ότι απομακρύνονται από την οικογενειακή ζωή και καταφεύγουν σε φίλους, είναι όμως αρκετές οι φορές που παρουσιάζουν καταθλιπτικά συμτώματα, διαταραχές πρόσληψης τροφής, αντικοινωνική συμπεριφορά και άγχος για το μέλλον τους.

Μερικές αναμενόμενες και τυπικές αντιδράσεις των παιδιών στη φάση του διαζυγίου είναι:

Άρνηση
«Δεν θα χωρίσουν.»  «Απλά ο μπαμπάς θα μένει στο διπλανό σπίτι.»  «Σε λίγο θα είμαστε πάλι μαζί.»

Φόβος Εγκατάλειψης
Μερικά παιδιά αισθάνονται ότι όταν οι γονείς τους χωρίσουν δεν θα υπάρχει κανείς να τα φροντίζει και να τα νοιάζεται. Στενοχωριούνται για τη δική τους ή την ασφάλεια άλλων, εκφράζουν φόβους για την υγεία τους και για το ποιος θα τα προσέχει / φροντίζει στο μέλλον, είναι πολύ γκρινιάρικα, και αναζητούν συνεχώς προσοχή και διαβεβαίωση ότι όλα είναι εντάξει.

Θυμός και επιθετικότητα
Τα παιδιά μπορεί να εκφράσουν επιθετικότητα και θυμό απέναντι στα αδέλφια, τους συνομήλικους, τους συγγενείς ή τους γονείς (ιδιαίτερα ενάντια στο γονιό στον οποίο το παιδί καταλογίζει το φταίξιμο). Ακόμη μπορεί να παρουσιάσουν πτώση στις σχολικές επιδόσεις ή να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν το διαζύγιο για να ασκήσουν εξουσία και να διεκδικήσουν δικαιώματα.

Λύπη
Μπορεί να φαίνονται λυπημένα συνεχώς ή κατά διαστήματα, να κλαίνε, να είναι κουρασμένα ή υπερκινητικά ή αποσυρμένα.

Ενοχή
Συχνά αισθάνονται ότι φταίνε αυτά για τις συγκρούσεις των γονιών τους. Μπορεί να πιστεύουν ότι στη ρίζα των γονικών συγκρούσεων βρίσκονται κάποια δικά τους λάθη. Αυτή η πεποίθηση ενισχύεται ιδιαίτερα όταν οι γονείς συγκρούονται μπροστά στα παιδιά και μάλιστα με αφορμή την αντιμετώπιση των προκλητικών συμπεριφορών των παιδιών.

Αλλαγές ύπνου-υγείας
Υπνηλία, διαταραχή του ύπνου ή της διατροφής, τάσεις απομόνωσης, άσχημα όνειρα, φόβος να κοιμηθούνε μόνα τους.

Παλινδρόμηση
Επιστρέφουν σε προηγούμενο στάδιο λειτουργικότητας: – ζητάνε κάποιο αγαπημένο αντικείμενο για να κοιμηθούν, πχ κουβέρτα, αρκουδάκι, πιπίλα κλπ μετά από κάποιο διάστημα που δεν το χρειαζότανε, ‘βρέχονται’ την νύχτα κλπ. Αυτά συνήθως υποχωρούν με αρκετή διαβεβαίωση, και χωρίς κατηγορίες και κριτική.

Υπερωριμότητα
Σε κάποιες περιπτώσεις φέρονται σαν να είναι ενήλικες, κρύβουν τη λύπη τους ώστε να ανακουφίσουν και να παρηγορήσουν τον/την γονιό (‘ντάντεμα’ του αδύνατου γονιού).

Ανασφάλεια 
Κρέμονται συνεχώς από τον/την γονιό, αρνούνται να πάνε στο σχολείο, έχουν αυξημένα κτητικότητα για ανθρώπους, ζώα και αντικείμενα, τραβάνε τα πράγματα στα όριά τους και ελέγχουν τα όρια που θέτουν οι γονείς, ειδικά όταν πάνε από το σπίτι του/της ενός γονιού στο σπίτι του/της άλλης, αναζητούνε υποκατάστατα των γονιών (παππούς, γιαγιά κλπ) για ανακούφιση.

Προσπάθειες συμφιλίωσης-εναντίωσης
Ακόμη μπορεί να αρνούνται να αλλάξουν σπίτι τις μέρες που ορίζει ο διακανονισμός ή να αρνούνται με κάθε τρόπο να μιλήσουν ή συναντήσουν τον ένα από τους δύο γονείς. Μπορεί ακόμα να συμμαχήσουν με τον «αδύνατο» ή «αδικημένο» γονιό και να εναντιώνονται, να κακολογούν ή να απορρίπτουν τον άλλο.

Διαζύγιο: Σύζυγοι και παιδιά

Του Νικήτα Καυκιού
Κλινικού Ψυχολόγου
(www.psyche.gr/psydivorce.htm)


Το διαζύγιο δεν είναι μία λύση για τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει ένας γάμος. Δεν είναι μια ελεύθερη επιλογή για την βελτίωση της προσωπικής μας ζωής αλλά μία έξοδος. Φυγή από μια αδιέξοδη εμπειρία που μας εξουθενώνει. Χωρίζουμε όχι επειδή αντιμετωπίζουμε δυσκολίες ή επειδή δεν τα τα βρίσκουμε με τον σύντροφό μας αλλά επειδή δεν αντέχουμε άλλο. Τις περισσότερες φορές δεν φεύγει κανείς ήρεμα από την κύρια είσοδο του σπιτιού του αλλά δραπετεύει αναγκαστικά από την έξοδο κινδύνου ή πηδάει απ' το παράθυρο για να σωθεί.

Στάδια του Διαζυγίου

Πριν από το διαζύγιο.
- Έντονοι και συνεχείς καυγάδες, φθορά του αμοιβαίου σεβασμού και της     εμπιστοσύνης, αλληλοεξουθένωση συναισθηματική αποξένωση.
- Αποτυχημένες προσπάθειες βελτίωσης της σχέσης.
- Προσπάθειες να αρνηθούμε την πραγματικότητα και να πείσουμε τον εαυτό μας ότι      δεν θα χωρίσουμε
- Μόνιμος εστιασμός στα αρνητικά χαρακτηριστικά.
- Αναζήτηση εξω-οικογενειακών στηριγμάτων.
- Αυξημένες πιθανότητες για εξωσυζυγική σχέση.
- Αποδοχή του αναπόφευκτου.

Η διαδικασία του διαζυγίου
- Διαμονή σε χωριστά σπίτια.
- Επίσκεψη σε δικηγόρο. Διαμάχες για την επιμέλεια των παιδιών. Ανακοίνωση του διαζυγίου.
- Αρνητικές αντιδράσεις των παιδιών και προσπάθειες από μέρους τους να φέρουν σε επαφή τους γονείς.
- Ψυχολογική κρίση. Φόβος, θλίψη, άγχος, τρόμος

Μετά από το διαζύγιο.
- Ολοκλήρωση των διακανονισμών.
- Καλύτερη επικοινωνία με τον πρώην σύζυγο.
- Προσαρμογή στα νέα δεδομένα.
- Αποκατάσταση της ισορροπίας στις σχέσεις μας με περιβάλλον.
- Ελπίδα για μια νέα προοπτική ζωής.
- Στόχοι και σχέδια για το μέλλον.

Λίγα χρόνια μετά.
- Συγχώρηση. Σεβασμός του άλλου, νέοι κοινωνικοί ρόλοι.
- Ωρίμανση.
- Δυνατότητα για νέα σχέση απαλλαγμένη από τα έντονα αρνητικά φορτία της προηγούμενης.

Τακτικές Αυτοβοήθειας.
- Να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να βιώσει πλήρως την οδύνη που περνάμε σε αυτή τη φάση της ζωής μας.
- Όχι βίαιες κινήσεις. Να μην προσπαθήσουμε να λύσουμε όλα μας τα προβλήματα εδώ και τώρα.
- Μην εκφράσεις το θυμό σου με έντονες νομικές αντιδικίες και μη γίνεσαι θύμα.
- Επέτρεψε στον εαυτό σου να έχει κάποια ίχνη αμφιβολίας για το βήμα που πρόκειται να κάνεις. Σχεδόν πάντα υπάρχει μέσα μας κάτι που αντιστέκεται στην προοπτική του χωρισμού.
- Κράτησε ημερολόγιο με τις σκέψεις και τα αισθήματά σου.
- Γράφε συχνά γράμματα στον-(ην) σύντροφο εξωτερικεύοντας σκέψεις και συναισθήματα χωρίς να του τα δίνεις.
- Ξεκίνα νέες δραστηριότητες σε χώρους όπου συχνάζουν και άλλοι άνθρωποι όπως γυμναστήριο, σχολή χορού, τένις, σκάκι κλπ.
- Ζήτησε ψυχολογική στήριξη από ειδικούς και φίλους.

Οι τυπικές αντιδράσεις των παιδιών
Οι αντιδράσεις των παιδιών εξαρτώνται κυρίως από την:
- Συγκρότηση και ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα του παιδιού.
- Ποιότητα της σχέσης που είχε το παιδί με του γονείς του πριν το διαζύγιο.
- Ποιότητα των σχέσεων του παιδιού με παππούδες, φίλους, δάσκαλους και άλλα σημαντικά πρόσωπα με τα οποία έρχεται σε επαφή.
- Δυνατότητα ή όχι ψυχολογικής στήριξης του παιδιού από κάποιον ειδικό ιδιαίτερα στην εφηβική ηλικία.
- Ένταση και τη διάρκεια των γονικών συγκρούσεων.
- Ικανότητα των γονιών να ανταποκριθούν στις ανάγκες του παιδιού στη φάση του διαζυγίου.

Μερικές τέτοιες τυπικές αντιδράσεις των παιδιών στη φάση του διαζυγίου.
  -Άρνηση
Δεν θα χωρίσουν. Απλά ο μπαμπάς θα μένει στο διπλανό σπίτι. Σε λίγο θα είμαστε πάλι μαζί.
  -Φόβος Εγκατάλειψης
Τα παιδιά αισθάνονται ότι όταν οι γονείς τους χωρίσουν δεν θα υπάρχει κανείς να τα φροντίζει και να τα νοιάζεται.
  -Θυμός και επιθετικότητα
Τα παιδιά μπορεί να εκφράσουν επιθετικότητα και θυμό απέναντι στα αδέλφια, τους συνομήλικους, τους συγγενείς ή τους γονείς (ιδιαίτερα ενάντια στο γονιό στον οποίο το παιδί καταλογίζει το φταίξιμο. Ακόμη μπορεί να παρουσιάσουν πτώση στις σχολικές επιδόσεις ή να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν το διαζύγιο για να ασκήσουν εξουσία και να διεκδικήσουν δικαιώματα.
  - Ενοχή
Συχνά αισθάνονται ότι φταίνε αυτά για τις συγκρούσεις των γονιών τους. Μπορεί να πιστεύουν ότι στη ρίζα των γονικών συγκρούσεων βρίσκονται κάποια δικά τους λάθη. Αυτή η πεποίθηση ενισχύεται ιδιαίτερα όταν οι γονείς συγκρούονται μπροστά στα παιδιά και μάλιστα με αφορμή την αντιμετώπιση των προκλητικών συμπεριφορών των παιδιών.
  -Κατάθλιψη
Υπνηλία, διαταραχή του ύπνου ή της διατροφής, τάσεις απομόνωσης .
  -Ανωριμότητα
Νυχτερινή ενούρηση, μωρουδίστικος τόνος φωνής) ή υπερωριμότητα (ντάντεμα αδύνατου γονιού.
  -Προσπάθειες συμφιλίωσης.
Ακόμη μπορεί να αρνούνται να αλλάξουν σπίτι τις μέρες που ορίζει ο διακανονισμός ή να αρνούνται με κάθε τρόπο να μιλήσουν ή συναντήσουν τον ένα από τους δύο γονείς.
Να συμμαχήσουν με τον "αδύνατο" ή "αδικημένο" γονιό και να εναντιώνονται, να κακολογούν ή να απορρίπτουν τον άλλο. (Οι σύζυγοι χρεώνουν τον άλλο)
  -Ανάγκη για ενημέρωση
Τα παιδιά ρωτούν συχνά και απαιτούν να μαθαίνουν λεπτομέρειες για το τι συμβαίνει και για τις συνέπειες που θα έχουν επάνω τους οι εξελίξεις. Είναι σημαντικό οι πληροφορίες που παίρνουν από τους δύο γονείς να είναι εναρμονισμένες και όχι αλληλοσυγκρουόμενες.

Θετικές επιπτώσεις του διαζυγίου για τα παιδιά.
- Κατά κύριο λόγο τα παιδιά απαλλάσσονται από το αρνητικό κλίμα των συνεχών συγκρούσεων μέσα στην οικογένεια.
- Οι γονείς συνήθως έχουν πιο ποιοτική και στενή επαφή με τα παιδιά μετά το χωρισμό παρά πριν. Αφιερώνουν περισσότερο χρόνο και είναι πρόθυμοι να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες των παιδιών. (δώρα, βόλτες, ταξίδια, τηλέφωνα κλπ)