του Κωνσταντίνου Μιχ. Τζίκα
Δικηγόρου Θεσσαλονίκης
www.tzikas-lawfirm.gr
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολεί τους εν διαστάσει συζύγους που
σκέφτονται το διαζύγιο είναι η ρύθμιση της επιμέλειας και της διατροφής του ανήλικου ή των ανήλικων τέκνων τους καθώς και η μετοίκιση τους ενός από τους δύο συζύγους. Τα ζητήματα αυτά ρυθμίζονται από το δικαστήριο, αρχικά με την λήψη ασφαλιστικών μέτρων για προσωρινή διατροφή και επιμέλεια αν αυτό κριθεί αναγκαίο από τις συνθήκες, αν δηλαδή ο ένας από τους δύο γονείς έχει ήδη εγκαταλείψει την συζυγική στέγη και δεν ενδιαφέρεται πλέον για το ανήλικο ή τα ανήλικα τέκνα του ή αν είναι πλέον αφόρητη η κοινή συμβίωση των συζύγων και πρέπει να μετοικίσει ο ένας από τους δύο γονείς, οπότε και πρέπει να ρυθμιστεί το ζήτημα της επιμέλειας αλλά και το ύψος της διατροφής που θα καταβάλει ο υπόχρεος προς το τέκνο ή ακόμη και προς την σύζυγο του. Προσοχή!! Εντός μηνός από την δημοσίευση της απόφασης από το δικαστήριο για την ανάθεση της επιμέλειας και την καταβολή διατροφής από τον υπόχρεο γονέα προς το ανήλικο τέκνο, θα πρέπει να κατατεθεί από τον γονέα που έχει την επιμέλεια του ανηλίκου αγωγή διατροφής κατά του άλλου συζύγου και να του κοινοποιηθεί επίσης εντός αυτής της προθεσμίας, εκτός αν ορίζει διαφορετικά στο διατακτικό της η απόφαση.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Η Γονική μέριμνα ανήκει εκ του νόμου και στους δύο γονείς. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 1510 Α.Κ., η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων, οι οποίοι την ασκούν από κοινού. Ωστόσο επειδή όταν επέλθει η διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης το ανήλικο τέκνο ή τέκνα δεν μπορούν να ζουν ταυτόχρονα και με τους δύο γονείς, ο νομοθέτης περιέλαβε στην γονική μέριμνα την επιμέλεια του ανήλικου τέκνου ή τέκνων, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Το βασικό κριτήριο με το οποίο αποφασίζει το δικαστήριο για την ανάθεση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου είναι το συμφέρον του τέκνου, ήτοι τους ψυχικούς δεσμούς του με τον καθένα από τους γονείς του, όσο και με τους παππούδες του, αλλά και με ορισμένο περιβάλλον, όπως το σχολείο και οι φίλοι του. Στην περίπτωση του συναινετικού διαζυγίου, όλα τα ανωτέρω συμφωνούνται και από τους δύο γονείς, οι οποίοι συνάπτουν έγγραφη συμφωνία στην οποία καθορίζεται η επιμέλεια των τέκνων, το ύψος της διατροφής που θα καταβάλλει ο υπόχρεος γονέας καθώς και η επικοινωνία του με αυτά. Σημειωτέον, η έγγραφη συμφωνία για να έχει ισχύ θα πρέπει να επικυρωθεί με δικαστική απόφαση και αν αλλάξουν οι συνθήκες στο μέλλον η εν λόγω συμφωνία μπορεί να τροποποιηθεί.
Σε περίπτωση όπου η Γονική μέριμνα παύει λόγω θανάτου, κήρυξης σε Αφάνεια ή έκπτωσης του ενός γονέα, η γονική μέριμνα ανήκει αποκλειστικά στον άλλο.
Αν ο ένας από τους γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί μόνος ο άλλος γονέας. Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα.
Σύμφωνα με το άρθρο 1518 Α.Κ., η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το άρθρο 1520 Α.Κ., ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο διατηρεί το δικαίωμα επικοινωνίας του μ’αυτό.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Το μέτρο και το περιεχόμενο της διατροφής, όπως ορίζει το οικογενειακό δίκαιο κατά το άρθρο 1493 Α.Κ., καθορίζεται με βάση την ηλικία των τέκνων, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της ζωής τους, τις ανάγκες συντήρησης, διατροφής και ψυχαγωγίας τους όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής τους και ανάλογα με την περίπτωση το δικαστήριο επιδικάζει ένα ορισμένο ποσό για διατροφή, ένδυση, υπόδηση, ψυχαγωγία και εκπαίδευση.
Τέλος επειδή η απόφαση που ορίζει το ποσό της διατροφής έχει ισχύ για δύο έτη, σύμφωνα με το άρθρο 1494 Α.Κ., αν, αφότου εκδόθηκε η απόφαση που προσδιορίζει τη διατροφή, μεταβλήθηκαν οι όροι της διατροφής, το δικαστήριο μπορεί να μεταρρυθμίσει την απόφασή του ή και να διατάξει την παύση της διατροφής.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΤΑΒΑΛΛΕΤΑΙ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΟΧΡΕΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΤΟ ΓΟΝΕΑ
Αν από την στιγμή που έχει κοινοποιηθεί προς τον υπόχρεο γονέα η απόφαση που καθορίζει το ύψος της διατροφής με επιταγή προς πληρωμή επισυναπτόμενη στην απόφαση και δεν καταβάλλει την διατροφή προς το τέκνο ο υπόχρεος γονέας, μπορεί ο έχων την επιμέλεια του
τέκνου γονέας, να κινήσει την διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, ήτοι κατάσχεσης της ακίνητης και κινητής περιουσίας του και στη συνέχεια να προβεί σε πλειστηριασμό με σκοπό να ικανοποιηθεί η χρηματική απαίτηση που απορρέει από την δικαστική απόφαση που καθορίζει το ύψος της διατροφής. Αν ο υπόχρεος γονέας δεν διαθέτει περιουσία, τότε για να ικανοποιηθεί η χρηματική απαίτηση μπορεί να γίνει κατάσχεση εις χείρας τρίτου, δηλαδή αν εργάζεται μπορεί να γίνει κατάσχεση στα χέρια του εργοδότη από τον μισθό του υπόχρεου.
Τέλος, η παραβίαση της υποχρέωσης για διατροφή από τον υπόχρεο γονέα συνιστά ποινικώς κολάσιμο αδίκημα, το οποίο επισύρει ποινή φυλάκισης μέχρι ενός έτους και αποτελεί διαρκές έγκλημα το οποίο δεν παραγράφεται σύμφωνα με την πρόσφατη νομοθεσία. Για να καταδικαστεί ο υπόχρεος γονέας στην ανωτέρω ποινή, θα πρέπει προηγουμένως να έχει ασκηθεί ποινική δίωξη κατόπιν μηνύσεως, η οποία λειτουργεί ως μέτρο πίεσης για την καταβολή της οφειλόμενης διατροφής. Αν και πάλι ο υπόχρεος γονέας δεν συμμορφωθεί μέχρι την δικάσιμο που θα έχει οριστεί, τότε κατά την δικάσιμο το μόνο βέβαιο είναι ότι θα καταδικαστεί.